Echobos
In het blauwe kader hiernaast vindt u de bomeninventarisatie zoals die in 2014 uitgevoerd is.
Het Echobos is een iets meer dan 6 hectare groot bos dat waarschijnlijk als landschapsbos rondom een groot buiten genaamd Rustrijk is aangelegd.
200 jaar geleden is het landhuis gesloopt en het enige onderdeel uit die tijd dat nog zichtbaar is is de Echomuur die waarschijnlijk is aangelegd voor het beschut aanplanten van lei-fruitbomen.
Wat er nog steeds zichtbaar is, is een in Engelse weelderige natuurlijke stijl aangelegd landschapsbos compleet met meanderende slootjes die aansluiten op een wiel dat ooit door een dijkdoorbraak is ontstaan.
Daarnaast zijn er nog de slingerende lanen met meer dan 200 jaar oude eiken en bij de Echomuur beuken van tussen de 200 en 280 jaar oud.
De gelijksprekende echo in het bos wordt al in 1613 genoemd! De exploitatie van de echo begon vanaf 1900 toen er entree betaald moest worden en er ook nog een doolhof voor de Echomuur lag en een idyllisch theehuis.
Het bos valt onder de Ecologische Hoofd Structuur waarmee het rijk een verbindingszone in het landschap in stand wil houden die biodiversiteit, ecologie, natuur en landschappelijke waarden beschermt en wil vergroten. De nieuwe term voor deze gebieden is Nationaal Natuur Netwerk, valt onder toezicht van de Provincie en is ook onderdeel van een groter Europees ecologisch netwerk.
In het bos bevindt zich ook een bunker deel uitmakend van de Nieuwe Hollandse waterlinie en gebouwd tussen 1931 en 1940, zoals alle groepschuilplaatsen en V.I.S kazematten en tankversperringen van Muiderberg. Deze zou geschikt gemaakt kunnen worden voor de overwintering van vleermuizen.
De waarde van het bos in deze tijd is dat het een droog zandgrond bos is met eeuwenoude eiken en beuken maar vooral ook dat het een wat wilder karakter heeft kunnen krijgen door de min of meer verwaarlozing van de afgelopen decennia.
Die ‘verwaarlozing’ heeft ons inziens grote positieve gevolgen gehad voor de natuurlijke waarden en beleving van het bos als natuurgebied in een verder overwegend gecultiveerd veen en agrarisch gebied. Er komen daardoor onder andere houtsnippen, eekhoorns, diverse soorten uilen en vleermuizen en zeer veel paddenstoelen voor.
In 2017 vindt een burgerparticipatietraject plaats waarin bepaald zal gaan worden hoe het bos beheerd gaat worden. Wat ons betreft wordt er zoveel mogelijk gekozen voor ecologische versterking van wat er nu nog te vinden is van de Engelse romantische landschapsstijl. Wat in een krantenartikel 25 januari 2017 verloederd genoemd wordt is waarschijnlijk net datgene dat er voor gezorgd heeft dat het bos een erkend natuurgebied is geworden en waardoor er in de winter de houtsnippen komen schuilen in de verwilderde stukken.
De omgevallen bomen en afgevallen takken zorgen voor een uitbundige paddenstoelengroei en de oude bomen met holtes zorgen voor nestelgelegenheid voor eekhoorns en bosuilen.
Stichting Groen Muiderberg organiseert natuurwerkdagen in het bos, heeft bijgedragen aan de bomeninventarisatie en onderhoudt de beide ingangen aan de Echolaan oa door aanplant van 1400 stinzebollen en een paar hazelaars.
Kijk HIER welke soorten we hebben aangeplant.
Tijdens de natuurwerkdag in november 2016 is met 30 vrijwilligers samengewerkt met gemeente en Landschap Noord Holland om een begin te maken met het schonen van de sloten en het meertje en de aanleg van een takkenril en ringslangenbroeihoop. Vrijdag 3 maart is het werk aan de ene sloot afgemaakt en is ook een begin gemaakt met het schonen van de oever van het meertje. Najaar 2017 zal het andere slootje en de rest van het meertje geschoond worden en waarschijnlijk wordt dan van het wortelstelsel dat zichtbaar is vanaf het bruggetje en ijsvogelnestwand gemaakt.
We zorgen ervoor dat het niet te ‘netjes’ gebeurt en dat het er zo natuurlijk mogelijk uit blijft zien maar het is niet te voorkomen dat het er enige tijd wat bewerkt uit blijft zien omdat de bagger nog op de kanten zichbaar is en er wat bomen verwijderd zijn om licht en warmte toe te laten op de oevers.
De mooie bemoste boom en wellicht nog een andere blijven liggen in het meertje.
Dit voorjaar zal iemand van de gemeente met een biologiestudent een zogenaamde nulmeting doen om te zien wat voor leven nu aanwezig is en deze meting zal ieder jaar herhaald worden om te kijken of er al salamanders, kikkers en ringslangen of ijsvogels op af zijn gekomen.
In 2017 gaan we met een ecoloog van Landschap Noord Holland bepalen wat voor onze vrijwilligersactiviteiten in het bos uitgangspunten zouden moeten zijn en hoe we de ecologische waarde kunnen versterken, hiervoor hebben we van de stichting Groen en Doen een subsidie ontvangen.
Op 13 mei gaan we vooruitlopend op deze werkzaamheden een presentatie en excursie over en in het bos organiseren, de aanmeldingen stroomden binnen en er zijn dus gelukkig veel liefhebbers en kenners van het bos in het dorp!
We doen dit natuurlijk in overleg met de de ecologe van de gemeente en hopelijk sluiten deze ideeën aan bij de uitkomst van het herstel en beheerplan voor het Echobos dat dit jaar door gemeente en burgerparticipanten als de Dorpsraad en Groen Muiderberg wordt ‘ontworpen’.
Onze wens is al lang dat er bloem, zaad, bes en nootdragende inheemse struiken en kleinere bomen geplant gaan worden aan de rand van de bosweide ter vervanging van de invasieve Amerikaanse vogelkers die we daar geringd hebben. Wij hopen dat dit uit de bomencompensatie A1/A6 van RWS zou kunnen gebeuren. Het lijkt ons erg leuk dit najaar met vrijwilligers tijdens de natuurwerkdag deze bomen te kunnen planten.
Waarde van het Echobos volgens Stichting Groen Muiderberg
Vanwege de plannen voor een ‘herstel’ van het Echobos, in wat voor vorm dan ook, zijn wij gaan nadenken hoe je de waarde van het huidige bos nou zou omschrijven, in eerste instantie geschrokken door wat leek te gaan in de richting van het herstel van een wat strakkere stijl.
Als er al een aanleg in classicistische stijl is geweest in het Echobos, dan is dat gedaan vanuit de tijdgeest van die tijd. De mens was bang voor een wilde ongetemde natuur, die toen nog vol gevaren was: wilde dieren, ziektes, duisternis en onbegrepen krachten. Deze natuur moest aan banden gelegd worden, de mens moest zegevieren. De bomen in het gelid, de paden recht, de struiken gesnoeid en het liefst alles in geometrische patronen.
In 1871 werd het omhakken van het laatste wilde woud in Nederland gevierd als overwinning op de natuur.
Het landschap was in die tijd rondom Muiderberg nog wild, de zee beukte op de duinen, zandgronden nauwelijks ontgonnen, landbouw wellicht nog niet goed mogelijk door natte veengronden rondom. Ook in de omringende landen waren de landschappen natuurlijk nog woest. Logisch dat waar de mens zelf iets aan ging leggen, het anders zou moeten worden dan de omgeving. Vandaar het ontstaan van de strakke stijl in landschap en tuin aanleg in bijvoorbeeld Frankrijk.
Naarmate de invloed van de mens op het landschap groter door werd, kwam de Engelse landschapsstijl meer dan 200 jaar geleden in zwang.
Tegelijk met een romantische blik op de natuurvond ook in de schilderkunst een omslag plaats. Arcadische landschappen werden aangelegd en geschilderd, men kon er wegdromen en verdwalen en de zinnen laten verzetten door de niet gestuurde waarnemingen. Van deze stijl is nog veel te herkennen in het Echobos; de slingerende paden, het dijkdoorbraakmeertje dat met kronkelende slootjes bij het romantische bos werd getrokken.
In het PID Echobos wordt verwezen naar de cultuurhistorie als een van de te versterken waarden maar het beleid ten aanzien van het Echobos in 2016 dient uiteraard ook de hedendaagse situatie te beschouwen.
Nu is vrijwel al het land rondom Muiderberg agrarisch; monotoon raaigras, de koeien staan meestal binnen, de bermen zijn ontdaan van bloemen en insecten, de sloten rechtgetrokken of verdwenen. De snelwegen en spoorweg razen om ons heen. De Zuiderzee is zoet water geworden en bedwongen door de afsluitdijk en een betonnen rand langs het water. Veel plekken waar tot voor kort de ‘wilde natuur’ nog aanwezig was; IJburg, het Naarderbos en het het KNSF- terrein, zijn recentelijk verdwenen.
Dat maakt het Echobos maar ook Kocherbos en Groot Krabbenhoofd tot de laatste paar plaatsen in de nabijheid van Amsterdam waar de natuur tot op bepaalde hoogte haar eigen gang heeft kunnen gaan. Daarom zijn deze plekken ook zo bijzonder. (De ‘wildheid’ hiervan heeft er voor gezorgd dat de gebieden een grote biodiversiteit kennen, wat is gewaardeerd door ze op te nemen in de Ecologische Hoofdstructuur)
Door de beschreven grote veranderingen in de omgeving is de functie van het bos veranderd.
Nu vertegenwoordigt het allereerst de ongereguleerde natuur, een ‘open plek’ in de zin dat daar de functie niet van is vastgelegd door middel van allerlei beleidsplannen of kaders waarbinnen het bos zou moeten functioneren. Het gebrek aan regulering heeft ook mogelijk gemaakt dat bewoners een geheel eigen invulling hebben gegeven aan het gebruik van het bos.
Zoals eerder aangegeven: er zijn volop activiteiten van bewoners die plaatsvinden in en om het Echobos, o.a. gym en fitnesslessen, eierverstopacties van de kerk in het paasweekeinde, lampionnenoptochten, verjaardagsvieringen, douanespellen, picknicks, de dagelijkse hondenuitlaatwandelingen en ook de hangjongeren hebben er hun plek gevonden.
In de slootranden om het bos zitten ijsvogels en daar zijn door de bewoners stokken zijn geplaatst om de vogels te faciliteren. Er zijn vrijwilligers die met plezier en met enorme inzet, liefde en inmiddels kennis het bos onderhouden (dat duidtook juist op grote betrokkenheid!). Het is ook een plaats waar kinderen vrij van allerlei beperkingen kunnen spelen en verblijven. Er worden volop hutten gebouwd in het bos, kinderen en jongeren komen er iedere dag samen. Voor voorbijgangers is het een plek waar even rust gevonden kan worden.
Daarnaast is er een grote behoefte bij veel inwoners van het dorp en ook bij bezoekers van buiten het dorp die worden aangetrokken door ‘groen’ Muiderberg, naar plekken die niet strakgetrokken en gereguleerd zijn.
Er is veel enthousiasme , júist voor de kleine wilde hoekjes waar de houtsnippen zich in de winter verstoppen, voor de ijsvogels die op overhangende takken zijn gezien, voor de oude bomen met gaten waar de bosuilen broeden en het dode hout waar veel verschillende paddenstoelen zich thuis voelen. Ook die plekken vertegenwoordigen een grote recreatieve waarde (afgezien van de waarde die al evident is door de rol in het behoud van biodiversiteit) .
Wat ons betreft hoeft het niet allemaal verlicht, bewegwijzerd en van bordjes, prullenbakken en picknicktafels voorzien te worden, dit spreekt wellicht een andere doelgroep aan. Ook zonder referenties aan een cultuurhistorisch verleden heeft deze plek zijn grote waarde.
Bewoners voelen zich zelfs zodanig betrokken bij hun groene dorp dat eerdere plannen om de Brink grondig te herstructuren – het niet heeft gehaald vanwege grote weerstand bij de plaatselijke bevolking. Ook het plan voor de aanleg van een tweede hockeyveld naast het Kocherbos stuitte op sterk verzet.
Dit verzet is er niet omdat de bewoners perse tegen verandering zijn , maar omdat ze hun omgeving vanuit een andere visie benaderen. Deze drie plekken in hun huidige staat zijn een integraal onderdeel van de identiteit van onze leefomgeving en van het dorp. Die identiteit is als gevolg van de grote infrastructurele werken om ons heen de afgelopen tijd al zwaar onder druk komen te staan.
Reden te meer waarom de beschreven drie plekken juist in hun huidige staat als ‘rafelranden’ als zo waardevol worden gezien.
Zij vertolken samen wat met ook wel de ‘genius loci’ van een plek noemt, het bijna onbenoembare wat een gebied zijn eigenheid geeft.
Wij kunnen ons dan ook absoluut niet vinden in termen uit het herstelplan Echobos als dat het bos in de vergetelheid is geraakt, verloederd is of het ontsloten moet worden voor een groter publiek (wie zijn dat dan en waarom?). Waaruit blijkt dat het bos in de vergetelheid raakt?
Uit het intensieve gebruik en waardering van het bos blijkt eerder het tegendeel.
Wat moet er vervolgens dan wel met het Echobos gebeuren?
We hebben nu enorm veel wetenschappelijke inzichten en filosofische gedachten over onze plaats en omgang met de natuur, we kunnen nu kiezen. Er wordt in het ambtelijk voorstel veel gepraat over het behoud en vergroten van de het vergroten van biodiversiteit, natuurwaarden of cultuurhistorie. Maar je kunt dat volgens ons niet allemaal tegelijk op een plek als het Echobos. Dat is daarvoor te klein. Waar wordt gekozen voor een richting vallen slachtoffers in de vorm van al of nog aanwezig landschapselementen en mogelijk habitats van dieren en plantensoorten.
Wat ons betreft staat het behoud van de natuur en de biodiversiteit voorop. Deze vormen een wezenlijk kenmerk van de identiteit van het bos en van Muiderberg zelf.
Er is al zoveel in de nabijheid van het dorp verloren gegaan. De kwestie past wat ons betreft wel in bredere discussie. Na Malta is Nederland in Europa koploper in het verlies van biodiversiteit, ondanks beloftes van de overheid dit probleem aan te pakken. Hoe dramatisch het feitelijk gesteld met het verlies aan biodiversiteit is bleek uit een rapport van WWF en Zoological Society of London in 2014. Op mondiaal niveau is volgens hun in 40 jaar tijd de helft van alle dieren op aarde verdwenen als gevolg van menselijke activiteiten. Wij vinden dat lokale overheden een belangrijke rol kunnen en moeten spelen in het behouden versterking van de biodiversiteit in Nederland.
Verwijzend naar onze initiële reactie op het herstelplan Echobos, opteert Groen Muiderberg voor het versterken van de natuurwaarden, met als uitgangspunt de adviezen van Lodewijk van Kemenade in het stuk Bosinventarisatie Echobos 2014. Dit ook als compensatie voor het verslechteren van het milieu door de uitbreiding van de A1. De compensatiebomen kunnen hier een rol spelen, maar dan in de vorm van diervriendelijke beplanting rondom de bosweide en wellicht wat in de randen. De vrijwilligersgroep is al bezig met het verwijderen van de Amerikaanse vogelkersen om plaats te maken voor nieuwe aanplant van inheemse bloem, bes, zaad en nootdragende bomen en struiken. Hiervoor zijn zeker geen laanbomen geschikt.
Voor het gebruik van compensatiebomen uit de A1/A6 ‘voorraad’ lijkt ons het Echobos geen geschikte plek, en niet alleen al vanwege het feit dat er daar geen plek voor is maar vooral omdat compensatie op andere plekken dichter bij de snelweg hard nodig is.
De dorpsraad en Groen Muiderberg hebben dan ook een bomenwerkgroep in het leven geroepen die bezig is met een plan voor een bomenrij tegen de A6 waar zij de snelweg aan het zicht ontttrekt, fijnstof en co2 opnemen en het toegenomen geluid filteren. Tegelijkertijd ontstaat een ecologische verbindingszone en prachtige wandelroute.
Momenteel zijn wij aan het onderzoeken hoe wij dit prachtige plan kunnen laten landen bij de gemeente en Rijkswaterstaat, helaas is het een traag proces, de door RWS ter beschikking gestelde bomen zouden eigenlijk in 2017 geplant moeten worden dus we hopen dat we gauw verder kunnen met de uitwerking.
Het herstel van de waterpartijen in het bos zou een echte aanvulling kunnen vormen op de versterking van de natuur en cultuur-historische waarde en het vergroten van de biodiversiteit. Tijdens de natuurwerkdag in november 2016 is een begin gemaakt met het schoonmaken en onderhouden van de sloten en het meertje, aanleg van takkenrillen van verwijderde bomen langs de slootranden en het bouwen van 2 ringslang broeihopen.
Fantastisch dat ook 4 beleidsmedewerkers van de gemeente meedachten en -werkten en ook lokale politici hun handen uit de mouwen kwamen steken!
Dit is waarom we ooit met Stichting Groen Muiderberg zijn begonnen!
Hoe gaan we het hier gezamenlijk nog beter maken en hoe krijgen we meer mensen betrokken!
De vrijwilligersploeg die nu al actief is met het onderhoud van het bos, kan met beperkte financiële middelen een deel van de taken van het onderhoud op zich nemen.
Gezien de enorme bezuinigingen waar de gemeente voor staat, is het ook belangrijk om goed te kijken naar wat Groen Muiderberg en de vrijwilligers willen met het bos en op welke manier dat is te realiseren. Ook wat betreft het onderhoud op de midden en langere termijn. Wij moeten voorkomen dat de vrijwilligers die nu bijdragen aan het onderhoud van het bos gedemotiveerd afhaken, terwijl de gemeente de burgerparticipatie juist wil vergroten.
Hieronder vindt u de documenten behorend bij het Participatietraject Echobos van 2017
197327_bijlage_-_participatie-_en_communicatieplan_01
197327_bijlage_2_-_PID_Echobos_01
Zeker nu het Kocherbos net aan de hockeyclub is verkocht moeten we het Echobos koesteren, in Muiderberg en ook in Gooise Meren neemt het een unieke plaats in!
